30 ilə yaxın işğal altında qalan Azərbaycan torpaqları, 2020-ci ilin payızında baş verən 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində azad edildi. Bu qələbə ilə birlikdə, dağıdılmış və talan edilmiş ərazilərdə həyatın yenidən canlandırılması, infrastrukturun bərpası və iqtisadiyyatın dirçəldilməsi üçün genişmiqyaslı işlərə start verildi.
İşğal dövründə ərazilərdəki infrastruktur tamamilə dağıdılmışdı. Yollar, körpülər, elektrik stansiyaları, su təchizatı sistemləri, kommunikasiya xətləri və digər infrastruktur obyektləri ya tamamilə məhv edilmiş, ya da yararsız hala salınmışdı. Bu səbəbdən, yenidənqurma işlərinin ən vacib istiqamətlərindən biri infrastrukturun bərpasıdır.
Bu çərçivədə, Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı kimi strateji əhəmiyyətli layihələr həyata keçirildi. Həmçinin, yeni yollar və körpülər inşa edilir, elektrik stansiyaları və su təchizatı sistemləri yenidən qurulur, kommunikasiya xətləri çəkilir. Bütün bunlar, həm insanların normal həyat tərzinə qayıtması, həm də regionun iqtisadi inkişafı üçün zəruridir.
İşğal nəticəsində öz doğma yurdlarından didərgin düşmüş məcburi köçkünlərin geri qayıtması üçün yaşayış məntəqələri salınır, evlər tikilir və sosial obyektlər inşa edilir. “Ağıllı kənd” və “Ağıllı şəhər” konsepsiyaları əsasında layihələndirilən bu yaşayış məntəqələrində, müasir texnologiyaların tətbiqi ilə insanların rahat və təhlükəsiz həyat tərzi təmin olunur.
Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl, Zəngilan və digər rayonlarda yeni yaşayış məntəqələri salınır, məktəblər, xəstəxanalar, mədəniyyət mərkəzləri və digər sosial obyektlər inşa edilir. Bu işlər, məcburi köçkünlərin öz doğma torpaqlarına qayıtmasına və normal həyata başlamasına imkan yaradır.
İşğaldan azad olunan ərazilərin iqtisadi potensialının yenidən canlandırılması üçün kənd təsərrüfatı, turizm, sənaye və digər sahələrin inkişaf etdirilməsi, yeni iş yerlərinin yaradılması istiqamətində işlər görülür.
Kənd təsərrüfatının inkişafı üçün torpaqlar minalardan təmizlənir, suvarma sistemləri qurulur və fermerlərə dəstək verilir. Turizmin inkişafı üçün tarixi və mədəni abidələr bərpa edilir, yeni turizm marşrutları yaradılır. Sənayenin inkişafı üçün isə yeni müəssisələr tikilir və mövcud olanlar modernləşdirilir.
İşğal dövründə Azərbaycanın mədəni irsi də ciddi ziyan gördü. Tarixi abidələr, məscidlər, kilsələr və digər mədəniyyət obyektləri dağıdıldı və ya talan edildi. Bu səbəbdən, mədəni irsin qorunması və bərpası da yenidənqurma işlərinin vacib hissələrindən biridir.
Ağdam Cümə Məscidi, Şuşa şəhərindəki Qazançı kilsəsi və digər tarixi abidələr bərpa edildi və gələcək nəsillərə ötürülür. Bu işlər, həm Azərbaycan xalqının tarixi və mədəni irsinin qorunmasına, həm də regionun turizm potensialının artırılmasına xidmət edir.
İşğal dövründə ərazilərdəki təbiətə də ciddi ziyan dəydi. Meşələr qırıldı, su hövzələri çirkləndirildi və ekoloji tarazlıq pozuldu. Bu səbəbdən, ekoloji tarazlığın bərpası da yenidənqurma işlərinin prioritet istiqamətlərindən biridir.
Meşəsalma və yaşıllaşdırma işləri aparılır, su hövzələri təmizlənir və təbiət qoruqları yaradılır. Bütün bunlar, həm insanların sağlam mühitdə yaşamasına, həm də regionun ekoloji tarazlığının bərpasına xidmət edir.
Zəngəzur dəhlizinin açılması, Azərbaycanı Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirəcək və ölkəmizin beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərindəki rolunu gücləndirəcək. Bu dəhliz, həmçinin regional ticarət əlaqələrinin inkişafına və iqtisadi əməkdaşlığın genişlənməsinə töhfə verəcək.
Zəngəzur dəhlizi, Azərbaycan, Türkiyə və digər ölkələr arasında ticarət və nəqliyyat əlaqələrini asanlaşdıracaq, regionun iqtisadi inkişafına təkan verəcək və yeni iş yerlərinin yaradılmasına səbəb olacaq.
Sevinc Qəhrəmanova,
YAP-ın gənc fəalı
