Ali təhsildə antisemitizmə dair böyük mübahisələr doğuran sorğu, nəhayət ki, dayandırılıb. Elmi ictimaiyyətdə ciddi narazılıq yaradan və metodologiyası kəskin şəkildə tənqid olunan bu araşdırmanın ləğv edildiyini “Cevipof” (“Sciences Po”nun Siyasi Tədqiqatlar Mərkəzi) açıqlayıb. “Cevipof”un bəyanatına görə, mövzunun əhəmiyyətinə baxmayaraq, araşdırma üçün tələb olunan sakit və etibarlı şərait artıq təmin olunmadığından mərkəz və Fransa İctimai Fikir İnstitutu (IFOP) sorğunu ilkin formatında davam etdirməmək qərarına gəlib və bu barədə Təhsil Nazirliyinə məlumat verib. “IFOP”un sorğu linkinə daxil olduqda da “araşdırmaya son verildiyi” barədə bildiriş görünür.
İcxeberinfo.az AZƏRTAC-a istinadən xəbər verir ki, sorğunun məqsədi ali təhsil müəssisələrində antisemitizm rəftarı və qavrayışları haqqında daha ətraflı məlumat toplamaq olub. Nazirlik bu araşdırmanı aparmaq üçün “Cevipof”a mandat vermiş və universitet rəhbərlərindən sorğunu bütün işçi heyətinə göndərməyi xahiş etmişdi. Lakin bir çox universitet rəhbərləri sorğunun konsepsiyası və suallarının problemli olması səbəbilə bundan imtina etmişdi.
Mübahisələr fonunda FSU, İnsan Haqları Liqası (LDH) və altı tədqiqatçı Dövlət Şurasına təcili müraciət edərək, sorğunun dərhal dayandırılması üçün qərar çıxarılmasını tələb ediblər. Şikayətçilərin vəkili Marion Ojie bildirib ki, link deaktiv edilsə də, nazirlik sorğudan imtina etdiyini rəsmən bəyan etməyib. O, həmçinin toplanmış məlumatların taleyi barədə narahatlığını vurğulayıb, çünki həmin məlumatlarda cavab verənlərin kimliyinin, siyasi və dini baxışlarının müəyyənləşdirilə biləcəyi iddia olunur.
Tənqid olunan metodologiya
“Cevipof” və “IFOP” tənqidlərə baxmayaraq, metodologiyanı müdafiə etmiş, anonimlik üçün bütün təminatların verildiyini iddia etmişdilər. Lakin 44 səhifəlik onlayn sorğu akademik çevrələrdə narazılığa səbəb olub. Sorğuda iştirak edənlərdən müəyyən stereotipləri “tamamilə doğrudur” cavabından “tamamilə yanlışdır” cavabınadək qiymətləndirmələri xahiş edilirdi; məsələn: “Ümumiyyətlə, yəhudilər fransızların orta səviyyəsindən daha varlıdır”.
Bundan əlavə, sorğu cavabdehlərdən yaş, cins, region, işlədikləri qurumun tipi, vəzifə, eləcə də siyasi mövqelərini bildirmələrini tələb edirdi. Bu da anonimlik və məlumatların istifadəsi ilə bağlı narahatlıqları daha da gücləndirib.
Sorğunun ləğvi universitet mühitində bir çoxları tərəfindən rahatlıqla qarşılanıb, lakin antisemitizm mövzusunun ciddi şəkildə araşdırılmasının zəruriliyi haqqında debat davam edir.
“Cevipof” və “IFOP”un hazırladığı antisemitizm sorğusunun ləğvi Fransada ali təhsil mühitində uzun müddətdir davam edən iki əsas narahatlığı gündəmə gətirdi: elmi metodologiyanın etibarlılığı və şəxsi məlumatların qorunması.
Sorğunun əsas problemi onun suallarının akademik cəhətdən ziddiyyətli olması və cavab verənlərin şəxsiyyətinin dolayı yolla müəyyən edilə bilməsi ehtimalı idi. Yaş, region, vəzifə, işlədikləri qurumun tipi və siyasi mövqeyin birlikdə tələb edilməsi, həm hüquqi, həm də etik çərçivədə risklər yaradırdı. Bu, universitet rəhbərlərinin sorğunu yaymaqdan imtina etməsinin əsas səbəblərindən biri oldu.
Hadisələrin hüquqi mərhələyə daşınması – xüsusilə FSU, LDH və tədqiqatçıların Dövlət Şurasına təcili müraciəti narazılığın təkcə akademik səviyyədə deyil, həm də hüquqi müstəvidə ciddiləşdiyini göstərdi. Bu addım sorğunun dayandırılmasında böyük rol oynadı.
Əsas diqqətçəkən məqamlardan biri də budur ki, sorğunun mövzusu – antisemitizm – olduqca həssas və tədqiqata ehtiyacı olan bir sahədir. Lakin araşdırmanın məhz bu həssas mövzunun tələb etdiyi elmi və etik standartlara əməl etməməsi daha genişmiqyaslı bir inamsızlıq yaratdı. Bu səbəbdən araşdırmanın ləğvi bir çoxları üçün rahatlıq kimi qəbul edilsə də, antisemitizmin ölçülməsi və araşdırılması məsələsinin necə aparılmalı olduğu barədə suallar açıq qalır.
Bu hadisə həm də onu göstərir ki, dövlət sifarişli tədqiqatlarda şəffaflıq, metodoloji dəqiqlik və şəxsi məlumatların qorunması prinsipləri pozulduqda akademik mühit kəskin şəkildə reaksiya verir və tədqiqatların legitimliyi dərhal sual altına düşür.
