25 noyabr tarixinin Kəlbəcər şəhəri günü kimi qeyd olunması Azərbaycan tarixinin həm ən ağrılı, həm də ən qürurlu səhifələrindən birini yaddaşlara həkk edir. Bu gün yalnız bir coğrafi bölgənin qeyd günü deyil, yüz illərlə formalaşmış mədəniyyətin, qədim yaşayış məskənlərinin, dağların, bulaqların, yaylaqların, insanlarının xatirəsi ilə dolu bir torpağın yenidən doğuluşunun rəmzidir. Kəlbəcər təkcə Qarabağ bölgəsinin deyil, bütövlükdə Azərbaycan tarixinin, mədəniyyətinin, təbiətinin nadir incilərindən biridir və onun azadlığı, inkişafı milli yaddaşımız üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
Kəlbəcər əsrlər boyunca təkcə strateji mövqeyi ilə deyil, həm də zəngin mədəni irsi, qədim yaşayış yerləri, təbiət gözəllikləri ilə seçilib. Murov dağlarının ətəklərində yerləşən bu diyar sayısız qalalar, məbədlər, pirlər, o cümlədən Xudavəng monastır kompleksi, Yanşaq nekropolu, Otaq qəbir abidələri və yüzlərlə tarixi məkanla xalqımızın keçmişindən bu gününə körpü salırdı. Çaylarının səsi, İstisu kimi dünyaca məşhur mineral su mənbələri, yaşıl meşələri, əl dəyməmiş landşaftı Kəlbəcəri Azərbaycanın ən unikallardan biri edirdi.
1993-cü ildə Kəlbəcərin işğalı təkcə hərbi məğlubiyyət deyil, xalqın tarixinə vurulan ən ağır yaralardan biri oldu. Minlərlə insan bir anda evsiz qaldı, kəndlər boşaldı, tarix – dağıdıldı, dağlar – susdu, çaylar – yetimləşdi. Kəlbəcərin yolları, yaylaqları, bulaqları, yurd yerləri on illərlə həsrət çəkdi. Bu həsrət millətin kollektiv yaddaşına çevrildi, çünki Kəlbəcər hər bir azərbaycanlının təkcə coğrafi deyil, mənəvi sərhədlərindən biri idi.
2020-ci ildə Kəlbəcərin bir güllə atılmadan, siyasi iradə və qətiyyət nəticəsində Azərbaycana qaytarılması tarixi ədalətin bərpası kimi yadda qaldı. Bu, Azərbaycan dövlətinin diplomatik gücünün, ordunun və xalqın birliyinin nəticəsi idi. 25 noyabr — Kəlbəcərin azadlıqla yenidən xalqına qovuşduğu tarix — ona görə xüsusi vurğulanır ki, bu gün həm qələbənin, həm sülhün, həm də yenidən quruculuğun başlanğıcıdır.
Bu gün Kəlbəcər tam yeni dövrünü yaşayır. İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə genişmiqyaslı infrastruktur qurulur: yollar çəkilir, tunellər tikilir, elektrik xətləri, su sistemi, rabitə şəbəkələri bərpa olunur. Azərbaycan dövlətinin ən çətin relyefdə belə qurduğu layihələr – o cümlədən Murov və Kəlbəcər-Laçın yolundakı nəhəng tunellər – bu bölgənin gələcəyinə verilən dəyəri göstərir. Kəlbəcər təkcə bərpa olunmur, müasir və davamlı həyat üçün sıfırdan yenidən qurulur.
Mədəni irsin bərpası da bu prosesin ayrılmaz hissəsidir. Bir zamanlar dağıdılmış tarixi abidələrin restavrasiyası, təbii sərvətlərin qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsi dövlət siyasətinin mühüm istiqamətləri sırasındadır. Kəlbəcərin turizm potensialı – xüsusilə İstisu kurortu, dağ-meşə landşaftı, yaylaq mədəniyyəti – onu gələcəkdə regionun ən inkişaf etmiş turizm məkanlarından birinə çevirə bilər.
25 noyabr həm də bir daha xatırladır ki, Kəlbəcər sadəcə bir torpaq parçası deyil – bir yurdun yaddaşı, insanların keçmişi, gələcəklə bağlı arzuları deməkdir. Bu gün Kəlbəcər sakinləri və ümumilikdə Azərbaycan xalqı üçün bu tarix həm qayıdışın sevincini, həm də itkilərin xatirəsini bir araya gətirir. O diyarın hər kəndinin, hər daşının, hər bulağının ardında bir hekayə, bir həsrət və indi isə bir ümid var.
Bu gün Kəlbəcərdə yenidən həyat qurulur. Evinə dönən hər kəlbəcərli üçün bu torpaq yeni nəfəsdir, yeni ümiddir, yeni gələcəkdir. Azərbaycan dövlətinin siyasi iradəsi, ordunun şücaəti və xalqın duaları nəticəsində artıq Kəlbəcər köhnə deyil, daha güclü, daha möhkəm, daha parlaq sabaha doğru addımlayan bir diyardır.
25 noyabr – Kəlbəcər şəhəri günü bu qayıdışın, bu qürurun, bu yenidən dirçəlişin rəmzi kimi tariximizdə yaşayacaq. Bu gün həm keçmişin xatirəsi, həm gələcəyin müjdəsidir. Kəlbəcərin hər daşı, hər bulağı, hər səsi bundan belə azadlığın, qələbənin və yenidən doğuluşun səsi kimi səslənir.
Rəna Süleymanlı,
Yeni Azərbaycan Partiyasının məsləhətçisi
